Deze week werd er een wet in Frankrijk voorgesteld waarmee supermarkten strafbaar zijn als ze voedsel weggooien. De Franse overheid maakt hiermee een terecht statement dat voedselverspilling niet meer van deze tijd is. Eten wordt niet geproduceerd om weg te gooien, dat is in niemand zijn belang.
Toen mijn collega’s en ik het eerste bericht hierover in de media lazen, dachten we even dat de afzender de Belgische versie van De Speld was. Wat wij ons afvroegen was: is dit wel effectief én mogelijk? Media deed overkomen dat supermarkten het verplicht moeten doneren (voor menselijke consumptie). Maar toen we het verder onderzochten bleek dat supermarkten ook voldoen aan de nieuwe wet wanneer ze het voedsel omzetten in veevoer, compost of energie. Laten we eerlijk zijn, dit is inderdaad beter dan voedsel weggooien cq. verbranden maar het blijft zonde dat het voedsel niet meer wordt geconsumeerd. Maar goed, deze wet is een gedurfde zet voor Frankrijk die de keten in beweging gaat zetten en daar is niets mis mee.
De hamvraag is: hoe kunnen we ervoor zorgen dat al het bruikbare eten voor humane consumptie ter beschikking wordt gesteld? Wat zijn die obstakels waarom deze producten vanuit supermarkten nu nog niet (altijd) worden gedoneerd?
- Splitsproces bruikbaar en onbruikbaar eten: als eerste komt daar voedselveiligheid om de hoek kijken. In mijn eerdere blog schreef ik al over de producten die vanwege wetgeving niet meer gedoneerd mogen worden, bijvoorbeeld gekoelde producten met een verlopen THT of TGT datum of producten met bijvoorbeeld een gescheurde verpakking. Maar er zijn ook nog veel bruikbare producten zoals brood, groente en fruit zonder een THT of TGT. Al deze onbruikbare producten (volgens onze wetgeving dan), moeten in de winkel worden gescheiden van alle nog wel bruikbare producten. In een supermarkt betekent dit dat al het personeel opgeleid moet worden om hierin de juiste splitsing te maken. De coördinatie hiervan vergt uiteraard veel tijd en moeite.
- Distributie: in de praktijk blijkt dat er een hele duidelijke structuur moet zijn waarin op gezette tijden iemand de producten op komt halen en waarbij er wederzijds vertrouwen is dat voedselveiligheid in acht wordt genomen. Dit is voor goede doelen zoals de voedselbank met vele vrijwilligers niet altijd makkelijk te organiseren. Bovendien moet er voldoende transport aanwezig zijn en moeten de producten op dat specifieke moment verwerkt of weggegeven kunnen worden.
Wij hebben nu (mei 2015) een jaar ervaring in dit ophaalproces van bruikbaar voedselverspilling uit een aantal Albert Heijn filialen. Het kan dus wel! Overigens helpen wij ook de voedselbank door onze ervaring te delen, zodat zij samen met supermarktmanagers eenzelfde ophaalstructuur kunnen opzetten. Hoe is het verder bij Albert Heijn geregeld omtrent voedselverspilling? Vanuit de distributiecentra van Albert Heijn worden producten gedoneerd aan de Voedselbank. Echter, dit is nog niet structureel het geval vanuit de filialen. De producten die daar overblijven worden vergist tot biogas en van het oude brood wordt veevoer gemaakt. Dat kan veel slechter, kijkende naar de Ladder van Moerman, maar consumeren is natuurlijk beter. Vandaar dat mijn collega’s en ik stichting Instock oprichten. Onze missie is om voedselverspilling te verminderen door er heerlijke gerechten van te koken. Maar nog belangrijker: uiteindelijk hopen we dat we een sneeuwbaleffect creëren en de hele keten in beweging krijgen. We willen dat de supermarkt maar ook de consument (de grootste verspiller), producent, boer/teler en horeca inzien dat we zuinig moeten zijn met onze grondstoffen.
Zou deze wet effectief zijn in Nederland? Waarschijnlijk zet het geen zoden aan de dijk. In Frankrijk daarentegen, schijnen retailers veel minder ver te zijn in hun ‘waste management’ dus hopelijk gaat dit daar veel in beweging zetten. Maar laten we in Nederland vooral een stap verder gaan, door te kijken hoe je voedselverspilling uit supermarkten nog kan UPcyclen tot lekkere gerechten. En nee… niet per se door wetgeving maar door het gewoon te DOEN. Niet alleen met Instock in Amsterdam, maar in heel Nederland. Zodat er geen bruikbaar eten meer wordt verspild. Het is dat we met Instock in Nederland nog genoeg te doen hebben, anders waren we al naar het zuiden vertrokken om ze daar een duwtje in de rug te geven. Dus ik zou zeggen, food-surplus entrepreneurs in Frankrijk: sta op!
Freke van Nimwegen